اختلال وسواسی-جبری Obsessive-Compulsive Disorder

A. وجود وسواس های فکری یا عملی یا هردو وسواس های فکری در موارد (1) و (2) تعریف شده اند:

1. افکار، تمایلات یا تصورات راجعه و پایداری که در دوره ای از اختلال، به شکل مزاحم و ناخواسته تجربه شده و در اکثر افراد موجب اضطراب یا ناراحتی عمده گردند.
2. فرد تلاش می کند این افکار، تمایلات یا تصورات را ندیده گرفته یا سرکوب کند یا با پرداختن به افکار یا فعالیت های دیگر(مثل انجام یک وسواس عملی)، خنثی سازد وسواس های عملی شامل موارد زیر می شوند:

رفتارهای تکراری(نظیر شستن دست، رعایت نظم و ترتیب، وارسی کردن) یا فعالیت های ذهنی(نظیر دعا کردن، شمردن، تکرار آهسته کلمات در سکوت) که فرد احساس می کند مجبور به اجرای آنها در پاسخ به یک وسواس فکری و یا برطبق قوانینی که باید دقیقا انجام شوند.

این اعمال یا فعالیت های ذهنی با هدف پیشگیری یا کاهش اضطراب یا ناراحتی و یا جلوگیری از بعضی رویدادها و وضعیت های هراس آور صورت می پذیرند؛ با این وجود اعمال و فعالیت های ذهنی مذکور رابطه واقع گرایانه ای با آنچه که قرار بوده خنثی یا جلوگیری شوند ندارند یا به وضوح افراطی اند.

توجه: کودکان ممکن است قادر به ابراز اهداف این اعمال یا فعالیت های ذهنی نباشند.

B. وسواس های فکری یا عملی، وقت گیرند(بیش از یک ساعت در روز) یا موجب ناراحتی قابل توجه یا اختلال در کارکردهای اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شوند.

C. علائم وسواسی-جبری را نمی توان به تاثیرات فیزیولوژیک یک ماده(مثل داروی مورد سوء مصرف یک داروی تجویز شده) یا بیماری های طبی نسبت داد.

D. علائم اختلال را نمی توان با علائم یک اختلال روانی دیگر، بهتر توجیه کرد(نظیر نگرانی شدیدی که در اختلال اضطرابی فراگیر دیده می شود، اشتغال ذهنی یا ظاهر بدن، بدان گونه که در اختلال بدریخت انگاری بدن وجود دارد، اشکال در دور ریختن یا جدا شدن از متعلقات که در اختلال ذخیره سازی دیده می شود، کندن مو که در تریکوتیلومانیا مشاهده می گردد، خراش دادن پوست که در اختلال کندن پوست دیده می شود، رفتارهای آیین مند مربوط به خوردن که در اختلالات خوردن مشاهده می شود، مشغولیت ذهنی با مواد یا غماربازی که در اختلالات مرتبط با مواد و اختلالات اعتیادی وجود دارد، مشغولیت ذهنی درمورد ابتلای به یک بیماری که به اختلال اضطراب بیماری مربوط است، تمایلات یا خیال پردازی های جنسی که در پارافیلیاها وجود دارد، تکانه هایی که در اختلال رفتار ایذایی، کنترل تکانه و اختلال سلوک وجود دارد، نشخوارهای ذهنی، احساس گناه که در اختلال افسردگی اساسی غالبند، کاشته شدن فکر یا مشغولیت های ذهنی هذیانی که در طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان پریشانه وجود دارد، یا الگوی رفتاری تکراری که در اختلال طیف درخودماندگی مشاهده می شود).

 

اختلال بدریخت انگاری بدن Body Dysmorphic Disorder

A. مشغولیت ذهنی با یک یا چند نقص یا عیب تصوری در ظاهر جسمی که قابل مشاهده نیستند یا از نظر دیگران بی اهمیتند.

B. در مرحله ای سیر این اختلال، فرد رفتارهای تکراری(مثل اطمینان خاطرجویی از دیگران) یا فعالیت های ذهنی(مثل مقایسه ظاهر خود با دیگران) در واکنش به دلواپسی های مربوط به ظاهر را انجام می دهد.

C. این مشغولیت ذهنی از لحاظ بالینی، ناراحتی یا اختلال عمده در کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی ایجاد می کند.

D. مشغولیت ذهنی درمورد ظاهر را نمی توان با نگرانی هایی درمورد چربی یا وزن بدن در افرادی که علائمشان با ملاک های تشخیصی یک اختلال خوردن تناسب دارد، توجیه کرد.

 

اختلال ذخیره سازی(احتکار) Hoarding Disorder

A. اشکال پایدار در دورریختن یا جداشدن از متعلقات خود، صرف نظر از ارزش واقعی آنها.

B. این اشکال ناشی از احساس نیاز به نگهداری اقلام مزبور و احساس ناراحتی از دورریختن آنهاست.

C. اشکال در دور ریختن اموال، منجر به گردآوری وسایلی می شود که سبب تراکم و شلوغی در محل زندگی شده و اساسا آن را بلااستفاده می سازد. در صورتی که محل زندگی شلوغ نشود، فقط بخاطر مداخلات سایرین(مثل افراد خانواده، نظافتچی ها، مراجع قدرت) است.

D. ذخیره سازی منجر به ناراحتی عمده بالینی یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شود(از جمله حفظ یک محیط امن برای خود و دیگران).

E. ذخیره سازی قابل انتساب به علل طبی(مثل ضایعه مغزی، بیماری عروقی مغز، سندرم پرادرویلی) نیست.

F. علائم یک اختلال روانی دیگر توضیح بهتری برای ذخیره سازی نیست(مثل وسواس ها در اختلال وسواسی-جبری، کاهش انرژی در اختلال افسردگی اساسی، هذیان در اسکیزوفرنیا و سایر اختلالات روان پریشانه، نقایص شناختی در اختلالات عصبی-شناختی، محدودیت علائق در اختلالات طیف درخوردماندگی).

 

تریکوتیلومانیا(اختلال کندن مو) Trichotillomania

A. کندن مکرر موی خود که سبب از دست دادن موها می شود.

B. اقدام های مکرر برای کاهش یا توقف کندن مو.

C. کندن مو سبب ناراحتی بالینی قابل ملاحظه یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شود.

D. کندن مو یا از دست دادن مو را نمی توان به اختلال طبی دیگر(مثل یک بیماری پوستی) نسبت داد.

E. علائم یک بیماری روانی دیگر(مثل تلاش هایی در جهت اصلاح یک نقص خیالی یا عیب در ظاهر در اختلال بدریخت انگاری بدن) توضیح بهتری برای کندن مو نیست.

 

اختلال کندن پوست(خراشیدن پوست) Excoriation Disorder

A. خراشیدن مکرر پوست که منجر به ضایعات پوستی می شود.

B. اقدام مکرر برای کاهش یا توقف خراشیدن ها.

C. خراشیدن پوست سبب ناراحتی بالینی قابل ملاحظه یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شود.

D. خراشیدن پوست را نمی توان به اثرات فیزیولوژیک یک ماده(مثل کوکائین) یا بیماری طبی دیگری(مثل گال) نسبت داد.

E. خراشیدن پوست را نمی توان علامتی از بیماری روانی دیگر دانست(مثل هذیان ها یا توهمات لامسه در یک اختلال روان پریشانه، اقدام برای اصلاح یک نقص یا عیب خیالی در ظاهر بدن در اختلال بدریخت انگاری بدن، حرکات قالبی در اختلالات حرکت قالبی یا اقدام برای آسیب به خود در خودزنی های بدون قصد خودکشی).

 

اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از مواد/دارو

Substance/Medication-Induced Obsessive-Compulsive and Related Disorder

A. وسواس های فکری و عملی، خراشیدن پوست، کندن مو، سایر رفتارهای تکرارای متمرکز بر بدن یا سایر علائمی که مشخصه اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط است، در نمای بالینی برجسته است.

B. این اختلال منجر به ناراحتی عمده بالینی یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شود.

توجه: این تشخیص را فقط هنگامی می توان به تشخیص مسمومیت با مواد یا ترک موارد اضافه کرد که علائم ملاک A در نمای بیماری برجسته بوده و شدت آن درحدی باشد که توجه بالینی را ایجاب کند.

 

اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از یک بیماری طبی دیگر

Obsessive-Compulsive and Related Disorder Due to Another Medical Condition

A. وجود وسواس های فکری، وسواس های عملی، مشغولیت ذهنی با ظاهر، ذخیره سازی، خراشیدن پوست، کندن مو، سایر رفتاری های تکراری متمرکز بر بدن یا سایر علائم مشخصه اختلال وسواسی–جبری و اختلالات مرتبط در نمای بالینی.

B. وجود شواهدی از تاریخچه، معاینه فیزیکی یا یافته های آزمایشگاهی مبنی بر آنکه اختلا، نتیجه اثر مستقیم فیزیوپاتولوژیک یک بیماری طبی است.

C. اختلال را نتوان با بیماری روانی دیگری بهتر توجیه کرد.

D. این اختلال منجر به ناراحتی عمده بالینی یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شود.

 

سایر اختلالات وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط معین

Other Specified Obsessive-Compulsive and Related

A. شامل تظاهراتی است که در آن علائم مشخصه یک اختلال وسواسی-جبری و اختلالات بالینی که ناراحتی عمده بالینی یا افت عملکردهای شغلی، اجتماعی یا سایر حوزه های مهم عملکردی ایجاد کرده، نمای غالب اختلال است ولی ملاک های کامل هیچ یک از طبقات تشخیصی را ندارد.

نمونه هایی از تظاهراتی که می توانند به عنوان سایر اختلالات معین تعیین شوند، از این قرارند:

1. اختلال شبه بدریخت انگاری بدن همراه با عیوب واقعی: این اختلال مشابه اختلال بدریخت انگاری بدن است، جز آنکه نقایص یا عیوبی در ظاهر فیزیکی وجود دارند که به وضوح از طرف دیگران قابل رؤیت است(یعنی محسوس تر از آن هستند که مورد بی اعتنایی قرار گیرند). در چنینی مواردی مشغولیت ذهنی با این عیوب، به وضوح افراطی هستند و سبب آشفتگی یا ناراحتی قابل توجه در فرد می شود.
2. اختلال شبه بدریخت انگاری بدن بدون رفتارهای تکراری: تظاهرات معرف اختلال بدریخت انگاری بدن هستند بجز آنکه فرد رفتارها یا فعالیت ذهنی تکراری در واکنش به نگرانی هایش درمورد ظاهر خود ندارد.
3. اختلال رفتار تکراری متمرکز بر بدن: این اختلال با رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن(مثل ناخن جویدن، گاز گرفتن لب، جویدن گونه) و اقدام های متعدد برای کاهش یا توقف این رفتارها مشخص می شود. این علائم سبب ناراحتی عمده بالینی یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی و سایر حوزه های مهم کارکردی می شود و قابل توضیح با تریکوتیلومانیا(اختلال کندن مو)، اختلال خراشیدن پوست، اختلال حرکات قالبی یا آسیب به خود بدون قصد خودکشی، نمی باشد.
4. حسادت وسواسی: این اختلال با مشغولیت ذهنی غیرهذیانی یا بی وفایی تخیلی شریک جنسی مشخص می شود. مشغولیت های ذهنی می توانند منجر به رفتارها یا فعالیت های ذهنی در واکنش به نگرانی ها درمورد بی وفایی شود، سبب ناراحتی عمده بالینی یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی و سایر حوزه های مهم کارکردی می گردد. بیماری روانی دیگری مثل اختلال هذیانی نوع حسادت بیمارگونه یا اختلال شخصیت پارانوئید توضیح بهتری برای این علائم نیستند.
5. شوبو-کیوفو: با اختلال بدریخت انگاری بدن مشابهت دارد و با ترس بارز از داشتن نقص جسمی مشخص می شود.
6. کورو: عبارت است از یک حمله شدید و ناگهانی اضطراب درمورد آنکه آلت تناسلی(یا فرج یا نوک پستان در زن ها) به داخل بدن کشیده شده و احتمالا باعث مرگ فرد خواهد گشت.
7. جی کوشو-کیوفو: مشخصه آن عبارت است از ترس از داشتن بوی نامتبوع بدن(و سندروم انتشار بو نیز نامیده می شود).

 

اختلالات معین وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط

Unspecified Obsessive-Compulsive and Related Disorders

این طبقه شامل تظاهراتی است که در آن، علائم مشخصه یک اختلال وسواسی جبری و اختلال مرتبط هستند که سبب ایجاد ناراحتی عمده بالینی یا آسیب عملکردهای اجتماعی-شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی می شوند ولی واجد ملاک های کامل هیچ یک از اختلالات مندرج در طبقه تشخیصی اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط نیستند.