اختلالات شخصیت

Personality Disorders

-الگوی طولانی مدت از تجربه درونی و رفتاری است که از انتظارات فرهنگی فرد بسیار به دور است. این الگو در دو حوزه(یا بیشتر) از موارد زیر نمایان می شود:

1. شناخت(یعنی شیوه های ادراک و تعبیر خود، سایرین، و رویدادها)
2. عاطفه(یعنی طیف، شدت، تغیرپذیری و تناسب پاسخ هیجانی)
3. عملکرد بین فردی
4. کنترل تکانه

-این الگوی دیرپا در طیف وسیعی از موقعیت های فردی و اجتماعی، انعطاف پذیر و فراگیر باقی می ماند.

-این الگوی طولانی مدت باعث ناراحتی یا تخریب عملکرد چشمگیر بالینی فرد در جامعه، محل کار، و یا سایر حوزه های مهم کارکردی وی می گردد.

-این الگو ثابت و درازمدت بوده، و شروع آن می تواند حداقل به دوره نوجوانی و یا اوایل بزرگسالی برگردد.

-این الگو ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده(مانند ماده مورد سوء مصرف، یک دارو) یا یک بیماری طبی دیگر(مانند ضربه به سر) نیست.

-این اختلالات به سه خوشه A، B و C تقسیم می شوند.

 

Cluster A Personality Disorders

اختلال شخصیت بدگمان Paranoid Personality Disorder

بی اعتمادی و بدگمانی فراگیر نسبت به دیگران، چنانکه نیات و انگیزه های آنها بدخواهانه تعبیر می شود. این حالت از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد، و با چهار مورد( یا بیشتر) از موارد زیر مشخص می گردد:

• بد گمانی بی پایه و اساس درباره اینکه دیگران بهره کش، آسیب زننده یا فریبکار هستند.
• اشتغال ذهنی با تردیدهای ناموجه درباره وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان و آشنایان.
• عدم تمایل برای اعتماد به سایرین به دلیل ترس بی دلیل از اینکه اطلاعات مغرضانه بر ضد وی به کار خواهند رفت.
• در پس اظهارات بی غرضانه یا رویدادهای خوش خیم، معانی تحقیرآمیز یا تهدید کننده پنهانی بیابد.
• کینه جویی پایدار(یعنی اهانت ها، بی حرمتی ها یا بی اعتمادی ها را نمی بخشد)
• تلقی حمله به منش یا شهرت خود که برای دیگران واضح نبوده و به سرعت نسبت به آنها واکنش خشمگینانه نشان دهد یا به حمله متقابل بپردازد.
• بروز بدگمانی های مکرر و بی دلیل درباره وفاداری همسر یا شریک جنسی.

 

اختلال شخصیت اسکیزویید Schizoid Personality Disorder

الگوی نافذ از بی علاقگی نسبت به روابط اجتماعی و دامنه محدود ابراز هیجانات در موقعیت های بین فردی،که از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد، با چهار مورد(یا بیشتر) از موارد زیر مشخص می گردد:

• از روابط نزدیک از جمله عضوی از یک خانواده بودن نه لذت می برد و نه تمایلی به آن دارد.
• تقریبا همواره فعالیت های انفرادی را انتخاب می کند.
• تمایلی چندانی به تجربه جنسی با شخص دیگری ندارد.
• از هیچ کاری لذت نمی برد یا فقط از فعالیت های بسیار معدودی لذت می برد.
• به جز بستگان درجه اول هیچ دوست صمیمی یا مورد اعتمادی ندارد.
• نسبت به تحسین یا انتقاد سایرین بی تفاوت است.
• دچار سردی عاطفی، بی علاقگی یا فقدان عاطفه است.

 

اختلال شخصیت اسکیزو تایپی Schizotypal Personality Disorder

الگوی نافذی از نقایص اجتماعی و بین فردی که با احساس حاد ناراحتی، و کاهش توانایی برای برقراری روابط نزدیک و نیز تحریفات شناختی یا ادراکی و رفتار غیرمتعارف تظاهر کرده، از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد و با 5مورد(یا بیشتر) از نشانه های زیر مشخص می شود:

• افکار انتساب(به استثنای هذیان های انتساب)
• عقاید عجیب و غریب یا تفکر جادویی که رفتار را تحت تاثیر قرار می دهد و با هنجارهای خرده فرهنگ همخوانی ندارد(مانند خرافاتی بودن، عقیده به غیب گویی، تلپاتی یا حس ششم. در کودکان و نوجوانان بصورت تخیلات یا اشتغالات ذهنی غریب).
• تجارب ادراکی نامعمول و غیرعادی، از جمله خطاهای حسی-جسمی
• تفکر و تکلم عجیب عجیب(مثلا مبهم، توأم با حاشیه پردازی، استعاره ای، بیش از حد مفصل و پیچیده یا قالبی).
• بدگمانی یا افکار پارانوئید.
• عاطفه نامتناسب یا محدود.
• رفتار یا ظاهر عجیب و غریب، نامتعارف یا غیرعادی
• فاقد دوستان نزدیک یا افراد مورد اعتمادی بجز بستگان درجه اول.
• اضطراب اجتماعی مفرطی که با آشنایی تقلیل پیدا نمی کند. این اضطراب بیشتر با ترس های پارانوئیدی و بدگمانی مرتبط است تا با قضاوت منفی دیگران درباره خود.

 

Cluster B Personality Disorders

اختلال شخصیت ضد اجتماعی Antisocial Personality Disorder

الگوی نافذی از بی اعتنایی و نقض حقوق دیگران که از پانزده سالگی آغاز شده و با سه مورد(یا بیشتر) ازموارد زیر مشخص می شود:

• عدم رعایت هنجار های اجتماعی در زمینه رفتارهای قانون مند که بصورت ارتکاب مکرر اعمالی مشخص می شود که زمینه ساز بازداشت آنها می گردد.
• فریب کاری، که با دروغ گویی مکرر، کاربرد اسامی مستعار، و کلاه برداری از دیگران جهت دستیابی به منفعت یا لذت شخصی مشخص می شود.
• تکانش گری یا ناتوانی در برنامه ریزی قبلی.
• تحریک پذیری و پرخاش گری، که با درگیری ها و جدال های جسمی مشخص می شود.
• بی احتیاطی نسبت به سلامت و ایمنی خود یا دیگران.
• بی مسئولیتی مستمر که با ناتوانی مکرر در حفظ یک شغل ثابت یا پرداخت تعهدات مالی مشخص می شود.
• فقدان پشیمانی، که با بی تفاوتی یا دلیل تراشی برای صدمه، بدرفتاری یا دزدی از دیگری مشخص می شود.

 

اختلال شخصیت مرزی Borderline Personality Disorder

یک الگوی نافذ از بی ثباتی در روابط بین فردی، خودانگاره، و عواطف، و تکانشگری بارز که از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف بروز کرده و مشخصه ی آنها ناپایداری غیرعادی حالت عاطفی، خلق، رفتار و خودانگاره(self-image) انها است. علائم:

• تلاشی سراسیمه برای اجتناب از رهاشدگی واقعی یا خیالی.
• الگویی از روابط بین فردی بی ثبات و پرشور و هیجان که مشخصه اش تناوب بین دو قطب افراطی آرمان سازی و بی ارزش نمایی مشخص می شود.
• اختلال هویتی: بی ثبات بودن دائم و بارز خودانگاره یا احساس فرد درمورد خودش.
• تکانشگری دستکم در دو حوزه بالقوه آسیب زا(مانند ولخرجی، رابطه جنسی، سوء مصرف مواد، رانندگی بی احتیاط، پرخوری)
• اقدام، ژست یا تهدید به خودکشی یا خودزنی مکرر.
• بی ثباتی عاطفی ناشی از واکنش پذیری شدید خلقی(مانند احساس ملال و دلتنگی شدید دوره ای، تحریک پذیری، یا اضطرابی که معمولا چندین ساعت به طول انجامیده و به ندرت بیش از چند روز ادامه پیدا می کند).
• احساس مزمن پوچی.
• خشم شدید و نامتناسب یا دشواری در کترل خشم(مانند بروز مکرر تندخویی، خشم پیاپی و مستمر، نزاع های متعدد).
• افکار پارانوئید یا علائم شدید تجزیه ای گذرا در مواقع استرس.

 

اختلال شخصیت نمایشی Histrionic Personality Disorder

الگوی نافذی از هیجان پذیری مفرط و توجه طلبی، که از اوایل بزرگسالی شروع شده و در زمینه های مختلف بروز نموده و با پنج مورد(یا بیشتر) از موارد ذیل مشخص می شود:

• احساس ناراحتی در موقعیت هایی که مرکز توجه نباشد.
• مشخصه تعامل با دیگران اغلب رفتار نامناسب برانگیزاننده یا اغواگرانه جنسی است.
• ابراز احساساتش به سرعت تغییر می کند و سطحی است.
• پیوسته از وضعیت ظاهری خود برای جلب توجه استفاده می کند.
• شیوه گفتار وی بسیار برداشت گرایانه و فاقد جزئیات است.
• ابراز هیجانی وی اغراق آمیز، تئاترگونه و توأم با خودنمایشی است.
• تلقین پذیر است(به راحتی تحت تاثیر افراد یا شرایط قرار می گیرد).
• روابط را بیش از حد واقعی آن صمیمی تلقین می کند.

 

اختلال شخصیت خودشیفته Narcissistic Personality Disorder

الگوی نافذی از خودبزرگ بینی(در عالم خیال یا رفتار)، نیاز به تحسین و فقدان همدلی که از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد. با پنج مورد(یا بیشتر) موارد زیر مشخص می شود:

• احساس خود بزرگ بینی بصورت مهم پنداشتن خود داشته باشد(مثلا درمورد دستاوردها و استعدادهای خود اغراق کند. انتظار دارد بدون آنکه به موفقیت چشمگیری دست یافته باشد، او را آدم بزرگ و برتری بدانند).
• با خیال پردازی هایی در زمینه موفقیت بی حد و حصر، قدرت، هوش و استعداد، زیبایی، یا عشق ایده آل اشتغال ذهنی دارد.
• معتقد است که «خاص» و بی همتا است و فقط افراد(یا موسسات) خاص یا عالی رتبه قادر به درک وی هستند و بایستی تنها با آنها رابطه داشته باشد.
• نیاز مفرط به تحسین.
• وجود احساس محق بودن(به شکل نامعقولی نتظار داشته باشد برخوردی بسیار مطلوب با وی صورت گیرد یا افراد بی چون و چرا تسلیم خواسته هایش شوند)
• در روابط بین فردی، استثمارگر است(از دیگران برای رسیدن به اهداف خود سوء استفاده می کند).
• فقدان همدلی: تمایلی برای درک یا شناخت احاسات و نیازهای دیگران ندارد.
• اغلب به دیگران حسادت می ورزد یا معتقد است که دیگران به وی حسادت می کنند.
• رفتارها یا نگرش های پرنخوت و متکبرانه نشان می دهد.

 

Cluster C Personality Disorders

اختلال شخصیت دوری گزین Avoidant Personality Disorder

الگوی نافذی از بازداری اجتماعی، احساس بی کفایتی و حساسیت بیش از حد نسبت به ارزیابی منفی استکه از اوایل دوره بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد. با چهار مورد(یا بیشتر) از موارد زیر مشخص می گردد:

• از فعالیت های شغلی که مستلزم تماس بین فردی چشمگیری است، پرهیز می کنند چرا که از انتقاد، عدم تایید و یا طرد هراس دارد.
• تمایلی به معاشرت با دیگران ندارد مگر اینکه مطمئن باشد که دوست داشته می شود.
• در روابط نزدیک به دلیل ترس از شرمندگی یا تمسخر، خودداری نشان می دهد.
• با مورد انتقاد قرار گرفتن یا طرد شدن در موقعیت های اجتماعی اشتغال ذهنی دارد.
• به دلیل احساس بی کفایتی در موقعیت های جدید بین فردی بازداری دارد.
• خود را از نظر اجتماعی ناشی و از نظر فردی غیرجذاب و یا پایین تر از دیگران می داند.
• به طرزی نامعمول از خطر کردن شخصی یا درگیر شدن در هر گونه فعالیت جدید اکراه دارد، به این دلیل که ممکن است در این موقعیت ها خجالت زده شود.

 

اختلال شخصیت وابسته Dependent Personality Disorder

نیاز مفرط و فراگیر برای تحت مراقبت قرار گرفتن که به رفتار مطیعانه و سلطه پذیر و چسبنده و ترس از جدایی منجر می گردد، که از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد، و با پنج نشانه(یا بیشتر) از موارد زیر مشخص می شود:

• بدون توصیه و اطمینان بخشی مفرط از سوی سایرین، درتصمیمات روزمره مشکل داشته باشد.
• نیازمند آن باشد که دیگران مسئولیت اکثر مسائل عمده زندگی اش را به عهده بگیرند.
• به دلیل ترس ازدست دادن حمایت یا تأیید، در ابراز مخالفت با دیگران مشکل داشته باشد.
• دشواری در شروع طرح ها و برنامه ها یا انجام مستقل کارها(به دلیل فقدان اعتماد به قضاوت یا توانایی های خود تا فقدان انگیزه یا انرژی)
• زیاده روی جهت دستیابی به محبت و حمایت دیگران، تا جایی که داوطلب انجام کارهای ناخوشایندی می شود.
• احساس ناراحتی یا درماندگی به هنگام تنها ماندن به دلیل ترس اغراق آمیز از ناتوانی در مراقبت از خویشتن.
• جستجوی فوری رابطه ای دیگر به عنوان منبع مراقبت و حمایت پس از خاتمه یک رابطه نزدیک.
• اشتغال ذهنی غیرواقع بینانه با این موضوع که مبادا برای مراقبت از خودش تنهایش بگذارند.

 

اختلال شخصیت وسواسی-جبری Obsessive–Compulsive Personality Disorder

الگوی نافذی از اشتغال ذهنی با نظم و ترتیب، کمال طلبی و کنترل ذهنی و بین فردی، به بهای از دست دادن انعطاف پذیری، سعه صدر و کارایی، که از اوایل دوره بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد و با چهار مورد(یا بیشتر) از موارد زیر مشخص می گردد:

• اشتغال ذهنی با جزئیات، قوانین، فهرست ها، نظم و ترتیب، سازماندهی یا برنامه ها تاحدی که هدف اصلی فعالیت گم می شود.
• وجود کمال طلبی که مانع انجام کارها می گردد(مانند ناتوانی در اتمام پروژه به دلیل عدم تحقق ملاک های واضحا سفت و سخت وی).
• به طور افراطی خود را وقف کار و تولید می کند به حدی که فعالیت های تفریحی و روابط با دوستان را فدا می کند(به دلیل احتیاج آشکار مالی نباشد).
• درباره موضوعات اخلاقی، اصول و یا ارزش ها، فردی دقیق و سخت گیر، بیش ازحد با وجدان، و انعطاف ناپذیر است(با هویت فرهنگی یا مذهبی فرد هماهنگ نباشد).
• ناتوانی در دور ریختن اشیاء مستعمل یا به دردنخور، حتی وقتی فاقد ارزش عاطفی هستند.
• از تفویض امور به دیگران اکراه دارند مگر اینکه آنها تسلیم شده و کاملا بپذیرند که کارها را دقیقا به روش وی انجام دهند.
• هم نسبت به خود هم نسبت به دیگران خسیس است. معتقد است پول باید برای روز مبادا پس انداز شود.
• لجبازی و سرسختی نشان می دهد.

 

سایر اختلالات شخصیت

تغییر شخصیتی ناشی از یک بیماری طبی دیگر Personality Change Due to Another Medical Condition

A. اختلال پایدار شخصیتی که معرف تغییری نسبت به الگوی خاص شخیصیتی قبلی فرد است.

توجه: در کودکان اختلال شامل انحراف بارز از روند طبیعی تکاملی(رشدی) یا تغییر چشمگیر در الگوهای رفتاری معمول کودک در طی حداقل یکسال گذشته است.

B: این اختلال براساس شواهدی از تاریخچه، معاینه جسمی یا یافته های آزمایشگاهی، پیامد پاتولوژیک یک بیماری طبی دیگر است.

C: این اختلال با یک اختلال روانی دیگر(از جمله یک اختلال روانی دیگر ناشی از یک بیماری طبی دیگر) بهتر توضیح داده نمی شود.

D: این اختلال منحصرا در طی روند دلیریوم بروز نمی کند.

E: این اختلال باعث ناراحتی یا چشمگیربالینی یا تخریب در حوزه های عملکرد اجتماعی، شغلی و یا سایر کارکردهای مهم فرد می گردد.

 

سایر اختلالات معین شخصیت Other Specific Personality Disorder

این طبقه برای تظاهراتی به کار می رود که در آن علائم خاص یک اختلال شخصیت وجود دارد که باعث ناراحتی بالینی چشمگیر فرد می گردد یا در روابط اجتماعی، شغل، یا سایر حوزه های عملکردی وی اختلال بارز بالینی ایجاد می کند، اما ملاک های کامل هیچ اختلالی از طبقه تشخیصی اختلالات شخصیت را تکمیل نمی کند.

 

اختلال نامعین شخصیت Unspecific Personality Disorder

این طبقه برای تظاهراتی کاربرد دارد که در آن،  علائم خاص یک اختلال شخصیت وجود دارد که باعث ناراحتی بالینی چشمیگر فرد می گردد یا در روابط اجتماعی، شغل، یا سایر حوزه های مهم عملکردی وی اختلال بارز بالینی ایجاد می کد، اما ملاک های کامل هیچ اختلالی از طبقه تشخیصی اختلالات شخصیت را تکمیل نمی کند.